علی اکبر ملکی– حاشیه نشینی معضلی است که این روزها گریبان بسیاری از شهرهای بزرگ کشور را گرفته و با مشکلات کوچک و بزرگش مسئولان زیادی را در کشور درگیر کرده است. حاشیه برخی شهرها به دلیل استقرار تعداد زیادی از شهروندان درون خود با تراکم زیاد روبه‌روست و به دلیل عدم برخورداری مناسب از خدمات شهری، وضعیت نامطلوب و کیفیت پایین زندگی، یکی از چالش های اساسی شهرنشینی پایدار به حساب می آید و این مناطق شهری مستعد انواع آسیب های اجتماعی هستند.شهر سبزوار هم یکی از شهرهایی است که درگیر معضل حاشیه نشینی است.
برای پیگیری مشکلات حاشیه نشینی در شهر سبزوار، شبانه روانه برخی از مناطق حاشیه این شهر شدیم.
وجود نخاله های ساختمانی و چاله های پر از آب
حسین عاطفی‌فر یکی از اهالی منطقه غرب نیروگاه در گفت و گو با خراسان رضوی با بیان این‌که این منطقه از مناطق محروم شهر است، گفت: وجود زباله های ساختمانی در این منطقه موجب شده معتادان دور همدیگر جمع شوند و اقدام به مصرف مواد مخدر کنند.
وی اضافه کرد: اگر این زباله های ساختمانی وجود نداشته باشد و یا شهرداری و مسئولان آن‌ها را صاف کنند کودکان منطقه می توانند از آن به عنوان زمین بازی استفاده کنند. جمعی از اهالی منطقه ما را به سمت چاله های کوچه ها و نخاله های ساختمانی انتهای خیابان طالقانی هدایت می کنند.
چاله های کوچه آن قدر بزرگ است و پر از آب شده که با عبور هر خودرو بخشی از آب‌های داخل گودال روی رهگذران می پاشد.
یکی از اهالی این منطقه گفت: آب‌های سطحی به دلیل استاندارد نبودن ساخت و سازها در انتهای برخی از کوچه ها جمع می شود و برخی از همسایه با باز کردن مسیر آب، آب‌های سطحی را به سمت بیابان هدایت می کنند.
پیاده‌روهای خاکی
خبرنگار ما به سمت 40 متری دوم و کال می رود جایی که برخی از کوچه های آن هنوز آسفالت نشده و در برخی از نقاط شهرداری با کنده کاری در حال اجرای پروژه است. روشنایی معابر به دلیل رسیدگی مسئولان نسبتا خوب است اما برخی از اهالی منطقه نیز از خاکی بودن پیاده روهای منطقه و گلی شدن در زمان بارندگی ها گلایه می‌کنند.
شیب تند برخی از کوچه ها و تلاقی برخی از کوچه های باریک با همدیگر موجب شده است که در برخی از کوچه ها رفت و آمد به سختی انجام شود و در بعضی از مناطق نیز به دلیل ورود مستقیم کوچه ها به جاده سبزوار-سلطان آباد پلیس برای جلوگیری از حوادث احتمالی اقدام به گذاشتن موانعی کرده است.
نبود حمل و نقل عمومی
غلامرضا ملک پور از اهالی منطقه که سالیان زیادی است در این منطقه ساکن است در گفت‌وگو با خراسان رضوی با بیان این‌که برای حل مشکلات منطقه خیلی زیاد پیگیری کردیم و سال های زیادی به عنوان معتمد محل پیگیر حل آن‌ها بوده ایم افزود: نبود حمل و نقل عمومی مانند تاکسی و اتوبوس از معضلات اصلی مناطق حاشیه ای شهر است که مسئولان مدعی هستند به دلیل استاندارد نبودن کوچه ها و خیابان ها نمی توانیم به این مناطق خدمات‌دهی کنیم.
ملک پور افزود: به دلیل مهاجرت بسیاری از روستاییان به این مناطق، بیکاری در این مناطق زیاد است و جوانان زیادی را مشاهده می کنید که بیکار می گردند.
یکی دیگر از ساکنان منطقه نیز گفت: مشخص نبودن آدرس کوچه ها و پلاک کوبی نشدن منازل به دلیل اختلاف شهرداری سبزوار با اداره پست این شهرستان معضلی است که گریبان گیر مردم مناطق حاشیه ای شهر شده و برای هر بسته پستی به دلیل برگشت خوردن مجبوریم به اداره پست مراجعه کنیم.
برای پیگیری مشکلات ساکنان حاشیه شهر سبزوار به سراغ مسئولان شهرستان رفتیم.
ساخت و سازهای غیر استاندارد
میثم حسین آبادی، شهردار سبزوار در گفت‌وگو با خراسان رضوی آمار حاشیه نشینان سبزوار را 30 هزار نفر اعلام کرد و گفت: به دلیل استاندارد نبودن ساخت و سازها در مناطق حاشیه شهری امکان ارائه خدمات شهرداری در برخی از مناطق به خوبی وجود ندارد.
وی با اشاره به این که باید ساکنان مناطق حاشیه ای شهر را توانمند کنیم افزود: باید با اهدای تسهیلات به ساکنان بافت های فرسوده، این افراد را ترغیب کنیم تا مسکن بهتری بسازند و با حمایت از آن‌ها و با دادن وام های خود اشتغالی به استقلال مالی آن‌ها کمک کنیم.
وی همچنین بیان کرد: برای ریختن نخاله های ساختمانی فقط دو نقطه در سبزوار (در مسیر تعیین شده جاده سلطان آباد در شرق سبزوار وسمت شهرک توحید در شمال سبزوار) مجاز اعلام شده و به غیر از این دو محل ریختن نخاله های ساختمانی در دیگر مناطق تخلف است و در صورت رویت با متخلفان مطابق قانون برخورد می شود.
70 هزار نفر حاشیه‌نشین
فرماندار سبزوار آمار متفاوتی درباره حاشیه نشینان سبزوار ارائه کرده و در این باره گفت: جمعیت حاشیه نشین در سبزوار مطابق آمارهای اعلام شده در 8 منطقه هدف که از سال 1394 در حال سازمان‌دهی و پیگیری حل مشکلات آن‌ها هستیم، 70 هزار نفر اعلام شده است.
حسین ابراهیمی کردیانی با اشاره به این‌که اقدامات بسیاری خوبی در 7 سال گذشته در این مناطق از جمله صالح آباد، نیروگاه برق، 40 متری دوم، کلاته سیفر، قلعه نو و دیگر مناطق حاشیه ای شهر انجام شده، افزود: 4 هزار هکتار از مناطق مسکونی سبزوار که منطقه ای به وسعت 25 درصد مساحت سبزوار را در بر می گیرد مناطق حاشیه شهر تشکیل داده و قطعا خدمات رسانی و رسیدگی به معضلات این وسعت زیاد زمانبر و کار بزرگی است.
وی در پاسخ به این‌که برخی مهاجران چادرنشین را نیز به عنوان حاشیه‌نشین در سبزوار ذکر می کنند، گفت: منطقه حاشیه نشین به جایی می گوییم که اسم و رسم؛ خیابان و آدرسی دارد و چادرنشینانی را که مدتی در یک منطقه چادر زده و بعدها کوچ می کنند و به شهر خودشان بر می گردند، نمی توان حاشیه نشین ذکر کرد.
فرماندار سبزوار تصریح کرد: هشت منطقه حاشیه نشین در سبزوار وجود دارد که از سال 1394 برنامه هایی برای سامان‌دهی و حل مشکلات آنان آغاز شده است. ابراهیمی کردیانی با اشاره به خدمات گسترده دولت در این مناطق برای رفع محرومیت ها افزود: 70 درصد مناطق یاد شده دارای شبکه فاضلاب، برق، مخابرات، پارک، مدرسه، آتش نشانی و کلانتری هستند و کمبود خدماتشان رفع شده است.
وی اضافه کرد: در منطقه غرب نیروگاه با احداث کتابخانه و ساخت سه مدرسه تا حدودی مشکلات حل شده و در عیدگاه و منطقه کال با خیابان کشی و آسفالت 90 درصد خیابان ها و کوچه ها و ایجاد خانه بهداشت بخشی از مشکلات برطرف شده است.
نماینده عالی دولت در سبزوار با اشاره به این‌که 90 درصد مناطق قلعه نو و کلاته سیفر به شبکه فاضلاب سبزوار متصل شده اند، افزود: در کنار تمام خدماتی که دولت ارائه کرده است نباید خدمات دهی به نحوی باشد که خودش عاملی برای گسترش حاشیه نشینی در شهر شود.
وی اضافه کرد: تا سال 1400 برای حل مشکلات مناطق حاشیه شهرسبزوار 90 میلیارد تومان مستقیم هزینه شده و در کنار این هزینه کرد، دیگر سازمان ها نیز خدمات مختلفی به این مناطق ارائه داده اند.وی همچنین گفت: در بعضی از مناطق به دلیل گسترش ساخت و سازها شبکه برق ضعیف بوده که اقدام به تقویت شبکه برق کردند یا در منطقه بهاران و 40 متری دوم مشکل مخابراتی و نقاط کور وجود داشته که سعی کرده ایم این مشکلات حل شود.ابراهیمی کردیانی خاطرنشان کرد: حل کردن بعضی از مشکلات زمانبر است و نیاز به بودجه دارد اما برخی از مشکلات در حال حل شدن است.
اختصاص 800 میلیارد برای حل مشکلات مناطق حاشیه نشین سبزوار
وی با اشاره به افق برنامه طرح بازآفرینی در مناطق حاشیه شهر و بافت فرسوده سبزوار تا 1404 افزود: از 1401 تا 1404 اعتبار 800 میلیارد تومانی برای حل مشکلات این مناطق در نظر گرفته و از اعتبار یاد شده در دو سال اخیر بیش از 200 میلیارد تومان محقق شده است. نکته پایانی این‌که در حالی مسئولان از رسیدگی به معضلات و مشکلات ساکنان حاشیه شهرسخن می گویند که شهرداری جمعیت حاشیه نشینان سبزوار را حدود 30هزار نفر و فرمانداری 70 هزار نفر اعلام کرده اند و بسیاری از مسئولان شهرستان هیچ آماری نتوانستند از جمعیت حاشیه نشینان در سبزوار ارائه دهند. تا زمانی که آمار دقیقی از جمعیت ساکن در این مناطق وجود نداشته باشد، نمی توان تصمیم درستی برای ساکنان این مناطق و حل مشکلات آن‌ها گرفت.
