در دیار سربداران به سراغ مسجد پامنار، یکی از مساجد تاریخی می‌روم که مشهور به منار جنبان است و توسط پیرزنی ثروتمند در حدود هزار سال قبل، وقف و ساخته شده است.
به گزارش بصیرت خوشاب به نقل از ایکنا در ادامه معرفی آثار تاریخی سبزوار این بار به سراغ یکی از قدیمی‌ترین مساجد سبزوار که معروف به منار جنبان سبزوار است و در خیابان بیهق، مرکز این شهرستان با فاصله اندکی از مسجد جامع توسط پیرزنی ساخته شده، می‌رویم.
وقف مسجد و کمک پادشاه بلغار در کتاب تاریخ بیهقی به قلم ابوالحسن بیهقی نوشته شده، در زمان حمله حمزه بن آذرك خارجی، مسجد سبزوار خراب شد و مردم قصبه سبزوار برای اقامه نماز جمعه و اعیاد به مسجد خسروگرد می‌رفتند، تا اینكه در بین مردم خسروگرد و سبزواریان در رویت و مشاهده هلال و عید بودن ان روز اختلاف رخ داد.
مردم سبزوار بعد از بازگشت جریان را برای پیرزنی ثروتمند و نیكوكار تعریف کردند که ایشان نیز باغ خود را جهت ساختن مسجد وقف و با قبول مزد و اجرت كارگران و معماران مسجد در سال ۲۶۶ ه.ق در زمان پادشاهی محمد بن طاهر، آخرین پادشاه سلسله طاهریان و در دوره خلیفه عباسی المعتمد بالله، یعنی حدود شش سال بعد از شهادت امام حسن عسکری(ع) و در زمان ۱۰ سالگی حضرت مهدی(عج) ساخته شد. بعد از ساخت، این مسجد تا قرن‌ها محل اقامه نماز جمعه و محل عبادت مردم دیار بیهق بود، مسجدی که به آن، مسجد آدینه نیز می‌گفتند؛ پادشاه بلغار در سال ۴۱۵ برای هزينه‌های آن اموالی از بلغار به بيهق فرستاد که تا زمان تأسيس مسجد جامع سبزوار در سال ۶۳۲ همچنان مسجدجامع شهر بود. ساختمان این مسجد از خشت و آجر ساخته شده و دارای ۱۳ پایه با مساحتی حدود ۹۳۴ مترمربع بوده که بنای امروزی آن با وسعت تقريبی ۳۵۰ متر مربع مشتمل بر شبستان و صحن ضلع جنوبی است كه با پوشش سقف آن، بخش الحاقي به اين مسجد محسوب مي‌شود.
منارجنبان مسجد پامنار داراي مناره‌ای به ارتفاع ۱۵ متر است كه همچون منار جنبان اصفهان، جنبان است و بر فراز آن كتيبه‌ای به خط كوفی وجود دارد؛ این مسجد تاریخی نام خود(پامنار) را از همین منار گرفته و تزئینات مسجد شامل کاشی‌کاری در ایوان ورودی، آجرکاری بر روی بدنه مناره و کتیبه های آن آجری است. اساس مرمت‌ها و بازسازی‌های این مسجد تاریخی در قرون مختلف از قرن اوليه اسلامی تا صفويه و معاصر تخمين زده شده و برای تزئین آن از خشت و کاشی‌های هفت رنگ استفاده شده است. مسجد پامنار به سبب زلزله چندین مرتبه خسارت دیده كه به همت افراد نیكوكار ترمیم، تعمیر و تجدید بنا شده است.از آخرین تعمیرات این می‌توان تعمیرات سال ۱۳۲۵ هجری- شمسی اشاره کرد.
در سال ۱۳۳۰ هجری، شمسی سر در مسجد كاشی‌كاری شده كه عبارتی به شرح زیر دارد «به سعی حجت الاسلام حاج میرزا عبدالله برهان خاتمه یافت» و كتیبه جواهر قلم در دو طرف مسجد با سوره «هل اتی علی … » نوشته شده است. این مسجد یکی از مساجد تاریخی و قدیمی با اهمیت شهرستان سبزوار است که به دلیل واقع شدن در مرکز شهر این روزها محل برگزاری نمازهای جماعت پر شوری است و یکی از مساجدی است که در برخی از سال‌ها، محلی برای اعتکاف معتکفان بوده است. گفتنی است، این بنای تاریخی با پلاک ۶۴۷ در فهرست آثار ملی قرار دارد. علی اکبر ملکی
