آبگیرهای پرخطر در کمین کودکان و نوجوانان - علی اکبر ملکی - شهرستان خوشاب - سلطان آباد - شنا - استخر کشاورزی - بصیرت خوشاب - BASIRATKHOSHAB.IR - NEMZ.IR

بازدیدها: 137

از مجموع 276 قنات شهرستان خوشاب،30 درصد آن دیگر آب ندارد

نویسنده : علی اکبر ملکی

خشک شدن برخی از قنات های شهرستان خوشاب در گذر زمان با توجه به تامین نشدن بودجه لازم برای احیای قنوات و همچنین مهاجرت و خالی شدن روستاها، از جمله معضلاتی است که گریبانگیر برخی از روستاهای  این شهرستان شده است. نبود پول و کمک برای احیای قنوات عاملی برای مهاجرت روستاییان به دامن شهرها و زندگی در حاشیه شده است؛ روستاییانی که «آب  مایه حیات است» را با تمام وجودشان، درک و احساس می‌کنند.

به گزارش بصیرت خوشاب به نقل از خراسان رضوی ، در یک دهه گذشته با خشکسالی های به‌وجودآمده و مشکلات آبی در شهرستان خوشاب حدود 100 قنات این شهرستان خشک شده و نبود آب برای آبیاری درختان و آب‌دهی به دام ها عاملی برای مهاجرت به دامن شهرهای بزرگ و زندگی در حاشیه شهر شده است؛ مشکلاتی که در کنارش بحران های اجتماعی را نیز پدیدار ساخته و کمبود مدرسه و افزایش جمعیت در حاشیه سبزوار یکی از این مشکلات است.

قنات هایی که خشک می شوند

سید قاسم موسوی یکی از اهالی روستای «سیمان» از توابع شهرستان خوشاب می گوید: سال 74 وقتی که جوان‌تر بودم مسیر قنات این روستا باز بود و تمام زمین های حاصلخیز این منطقه مانند بهشت سرسبز بودند. درختان گردو و میوه هایش سر به آسمان کشیده بودند. وی با بیان این که با کم شدن آب قنات و کورشدن مسیر آب خروجی، زمین ها تبدیل به بیابان شدند، افزود: برخی از کشاورزان دام‌هایشان را فروختند و روانه شهرها شدند. این منطقه سرسبز درحال نابودی است .

وی به وجود 70 قنات خشک شده در این شهرستان اشاره می کند و می افزاید:  نزدیک خروجی قنات ها، رعایت نشدن استانداردهای لازم در مرمت قبلی که باید از ماسه به جای خاک روی گلویی چاه استفاده می‌شد ، باعث شده موش های صحرایی مسیر قنات را کور کنند و آبی خارج نشود که از سال 95 به بعد کم آب شد.

وی افزود: شش میلیون تومان با هزینه شخصی و با کمک برخی اهالی هزینه کردیم که مشکلات قنات حل شود،  ولی با لایروبی مشکلات حل نشده  و همچنان باقی مانده است. اعتبارات واقعا برای احیای قنات ها کافی نیست. موسوی در ادامه تصریح می کند: قنات خشک شده این روستا 13 شبانه روز آب داشت.

برای احیای آن به جهاد کشاورزی خوشاب نیز مراجعه کردیم ، ولی در جواب ما بیان کردند که باید خودیاری داشته باشیم و در کنار کمک دولتی خودمان نیز بخشی از هزینه ها را تامین کنیم. وی ادامه می دهد: بیشتر اهالی روستا را کهن‌سالان تشکیل می دهند که تحت پوشش کمیته امداد قرار گرفته اند و عملا بدون کمک های دولتی پولی برای احیای قنات وجود ندارد.

وی خاطرنشان می کند: قنات روستای «سیمان» تنها قناتی  نیست که برای احیا و زنده شدن نیاز به کمک دولتی داشته باشد؛ بسیاری از روستاهای دیگر شهرستان خوشاب نیز برای زنده ماندن قنات ها و آبیاری مزارع و همچنین رفع مشکلاتی که در حوزه دامداری و کشاورزی برایشان رخ داده، وابسته به کمک های دولتی و چشم به راه توجه مسئولان هستند تا تنها راه درآمد زندگی‌شان نخشکد و آواره شهرها و حاشیه شهرهای بزرگ نشوند.

اعتبارات رئیس جمهوری نرسید

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان خوشاب به وجود 276 قنات در این شهرستان اشاره می کند و می گوید: حدود 30 درصد از این قنات ها به دلیل خشکسالی های اخیر بی‌آب شده و روستاییان دچار مشکل شده اند. در سال گذشته یک میلیارد و 700 میلیون تومان برای احیا و مرمت قنوات شهرستان کمک های بلاعوض از اعتبارات دولتی داشتیم.

ابراهیم رودسرابی با بیان این که امسال هیچ اعتباری به این شهرستان نرسیده است، افزود: از محل اعتبارات سفر ریاست جمهوری نیز حدود 20 میلیارد تومان بودجه تعیین شده که تاکنون این اعتبار محقق نشده است.

مدیر جهاد کشاورزی خوشاب تصریح می کند: برای مرمت و بازسازی قنات روستای «کاشک» تاکنون دوبار کمک بلاعوض داشتیم؛  ولی کمک ها برای مرمت تمام مسیرهای قنات ها کافی نیست .

برای قنات های اصلی شهرستان به خصوص در روستای «روکی» و «بلوک تکاب» کمک های بلاعوض داشتیم. وی با بیان این که کمک های دولتی برای مرمت و بازسازی تمام قنوات شهرستان کافی نیست، می افزاید: در کنار کمک های دولتی ، مالکان قنات ها هم باید به صورت خودیاری کمک کنند.

با توجه به این که بعضا کمک های دولتی به صورت اوراق قرضه است و در سال 1404 نقد می شود، در عمل تقریبا نصف این بودجه و اعتبار به دست کشاورزان می رسد که جوابگوی هزینه های مرمت و بازسازی قنوات نیست.رودسرابی در پاسخ به این که چه تعداد از روستاییان زندگی‌شان وابسته به قنات های شهرستان خوشاب است، می گوید: زندگی 50 درصد روستاییان و به نوعی 53 روستای این شهرستان وابسته به قنات‌هاست .

پیشنهاد ما برای حل مشکلات کشاورزان این است که در کنار کمک های بلاعوض، تسهیلات کم‌بهره نیز به کشاورزان و روستاییان برای احیای قنات ها داده شود تا بتوانند مشکلاتشان را حل کنند.

تاکید بر احداث بندهای خاکی 

در همین زمینه فرماندار خوشاب نیز با اظهار این که قبل از بازسازی و مرمت قنات ها ، باید به تغییرات اقلیمی منطقه و تغذیه سفره های آب زیرزمینی قنات‌ها در بالادست توجه شود، می افزاید: احداث بندهای خاکی یکی از راهکارهای حل مشکلات خشکسالی قنات های شهرستان است که کمتر به آن توجه شده  و نیازمند تغییر نگاه مسئولان در این حوزه است. محمود شم‌آبادی با بیان این که در هر نقطه ای از شهرستان که بند خاکی احداث شده، در قنوات پایین دستی آن‌خروجی آب زیاد شده است، تصریح می کند: 400 هزار کیلومتر طول تمام قنات های کشور است و اگر تمام بودجه استان و کشور را نیز برای مرمت و احیای قنوات هزینه کنند، باز هم کم است. ولی به ترتیب اولویت به نقاطی که نیازمند توجه بوده، از طریق کمک های دولتی کمک شده است.

وی با بیان این که در روستاهایی نظیر سرخ، نوروزی و برخی دیگر از روستاها نیازمند طرح جامع مطالعاتی برای احداث بندهای خاکی به منظور تغذیه سفره های زیرزمینی قنوات هستیم ،می افزاید: برای بندهای خاکی تاکنون طرح مطالعاتی جامعی در شهرستان انجام نشده است. وی در پاسخ به این که آیا بنیاد برکت نیز برای احیا و مرمت قنوات روستاهای خوشاب کمکی داشته یا نه ، می گوید: کمک بنیاد برکت موردی و محدود به یک نقطه بوده است. نماینده عالی دولت در خوشاب در پاسخ به میزان پیشرفت بازشدن مسیر قنات روستای ابراهیم آباد که سیلاب ها باعث ریزش قنات و کور شدن مسیر آب شده بود، می گوید: مسیر اصلی قنات بازگشایی شده است ، ولی برای برداشت آب نیازمند خط انتقال آب هستیم که به اعتبار چند میلیاردی نیاز دارد.

اولویت بر مرمت و احیای قنات ها 

در ادامه به سراغ مدیر کل سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی رفتیم که او نیز معتقد است، برخی از مشکلات کشور مانند الگوی کشت 40 سال روی زمین مانده و هنوز کامل اجرا نشده است. قنبری با بیان این که بیشتر اعتبارات ما در حوزه آب و خاک هزینه می شود، می افزاید: به دلیل کمبود منابع آبی و کمبود بودجه هایی که در بخش دولتی با آن روبه‌رو هستیم، موضوع بهره‌وری آب و خاک، اولویت اول ماست.وی اضافه می کند: بنا نداریم در حوزه کشاورزی دولت ورود و متولی‌گری کند. ما باید به سمتی برویم که دولت راهبری و هدایت کند. وی با اشاره به محدودیت منابع مالی  تصریح می کند: با اعتبارات موجود باید به سمتی برویم که بیشترین بهره‌وری و اثر را داشته باشد که بتواند تغییر و تحول ایجاد  کند و هزینه ها را کاهش دهد.

مدیر کل سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در پاسخ به مشکلات روستاییان شهرستان خوشاب درباره قنوات و محقق نشدن اعتبارات سفر ریاست جمهوری پاسخ می دهد: اولویت اول ما در استان مرمت و احیای قنات‌هاست. با توجه به بالا بودن حجم کار بخشی را دولت مستقیم ورود کرده و بخشی برعهده خیران است .

همچنین بخشی نیز برعهده خود مالکان قنات‌هاست.وی اضافه می کند: اگر برای حل مشکلات قنات‌ها فقط تکیه بر منابع مالی دولت داشته باشیم، زمان زیادی صرف خواهد شد. میزان اعتبار تخصیص داده شده به استان متناسب با شهرستان ها، وضعیت خشکسالی در شهرستان، وضعیت مشاغل موجود و تعداد بهره برداران قنات است.قنبری اضافه کرد: در موضوع اعتبارات سفر ریاست جمهوری ما به عنوان جهاد کشاورزی سهم خودمان را در استان خراسان رضوی به دولت پرداخت کرده‌ایم و محقق شده است. ولی بقیه بودجه که باید از اعتبارات ملی تامین شود، جذب نشده و تلاش می کنیم تا این اعتبارات و بودجه محقق شود. درباره زمان آن، با توجه به اقدام مسئولان بالادستی نمی توانم قول بدهم چه زمانی محقق خواهد شد.

حاشیه نشینی و مهاجرت

آن‌چه به خوبی واضح و روشن است این که کشاورزان مانند مسئولان نمی توانند زیاد صبور باشند . حقوقی مانند کارکنان دولت ندارند که پشت میز بنشینند و چشم به راه اعتبارات وعده داده شده باشند. با توجه به خشکسالی های رخ داده و مشکلاتی که برای قنات‌های شهرستان خوشاب به وجود آمده ، در صورتی که این مسائل حل نشوند، کشاورزان با رها کردن زمین های کشاورزی و هدایت دام های مولد به سمت کشتارگاه ها، روانه شهرهای بزرگ و حاشیه شهرها خواهند شد. لذا هزاران مشکل در حوزه آسیب های اجتماعی و غیره پدیدار می شود. باید جلوی وقوع این مشکلات گرفته شود، وگرنه با صدمات زیادی مواجه می شویم.

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *