برنامه‌ریزی و خدمت‌رسانی مناسب؛ ضرورت جذب گردشگری دینی

بازدیدها: 29

ایران اسلامی به دلیل داشتن بقاع متبرکه، بارگاه امام معصوم(ع)، امام‌زادگان، کلیساها و حتی مکان‌های مذهبی و تاریخی بسیاری که برای دیگر ادیان الهی دارد می‌تواند به عنوان یکی از کشورهای بزرگ در امر گردشگری دینی محسوب شود، اما مهمترین شرط جذب گردشگری دینی برنامه‌ریزی و خدمات‌دهی مناسب به‌ویژه در ایام نوروز است.

به گزارش بصیرت خوشاب اگر بر سفر نام گردشگری نهاده و آن را از منظر اقتصاد مطالعه کنیم با یکی از سودآورترین صنایع در عرصه بین‌المللی روبه‌رو می‌شویم، موضوع سیاحت و جهانگردی در فرهنگ و تمدن اسلامی نیز با اندیشه و باور مسلمانان پیوندی محکم دارد.

از آنجا که گردشگری به عنوان یکی از نیاز‌های جسمی، روحی و فطری انسان‌ها در بسیاری از جنبه‌های حیاتی نقش مؤثری ایفا می‌کند، در تمام مکاتب الهی به‌ویژه دین مبین و کامل اسلام نیز مورد توجه قرار گرفته است.

اسلام دین جامعی‌ است که به همه ابعاد وجود آدمی اعم از جسمی و روحی پرداخته و برای تمامی نیازهای او برنامه و دستورکار معینی ارائه داده است. در نگرش قرآن نه تنها گردشگری امری پسندیده است، بلکه خداوند آن را یکی از نعمت‌های بزرگ برشمرده که انسان باید سپاسگزار آن باشد و نباید به آن بی‌توجه بود.

«قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ؛ پیش از شما مللی بودند و رفتند، پس در اطراف زمین گردش کنید تا ببینید چگونه تکذیب‌کنندگانِ (وعده‌های خدا) هلاک شدند. آل عمران/۱۳۷»

یا آیه «قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ؛ بگو که در زمین سیر کنید و ببینید که خدا چگونه خلق را ایجاد کرده است. سوره عنکبوت آیه ۲۰»

درست به همین دلیل است که بیش از پیش توجه به صنعت گردشگری در پهنه سرزمین‌های مقدس اسلامی ضرورت می‌یابد تا در دنیای مدرن، ملت اسلامی نیز بتواند در رابطه با این صنعت درآمد‌زا حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد.

در بررسی سفرنامه‌ها و دیگر اسناد مربوط به سیر و سیاحت مسلمانان در زمین به کمترین موردی بر می‌خوریم که غرض اصلی جهانگرد مسلمان از سفر، پژوهش و تحقیق، آموختن دانش و درک محضر دانشمندان سرزمین‌های دیگر و زیارت نباشد.

گردشگری مذهبی شکلی از اشکال گردشگری است که بر موانع آب و هوایی غلبه می‌نماید و با تغییرات فصلی و تحولات آب و هوایی، تعداد گردشگران و بازدید از شهرها و مراکز مذهبی دچار تغییر نمی‌شود.

ارتباط با جوامع اسلامی و تعامل بین‌المللی

برای این نوع گردشگر، تنها مقصد حائز اهمیت نیست. تجربه او از همان ابتدای ترک مبدا آغاز می‌شود و تمام مسیر و وقایعی را که در طول مسیر با آن مواجه می‌شود، در بر می‌گیرد. گردشگری مذهبی نقش عمده‌ای در زندگی اجتماعی کشورهای اسلامی ایفا می‌کند و علاوه بر جنبه‌های اقتصادی و مالی، باعث ارتباط بیشتر با سایر جوامع اسلامی‌ شده و تعامل بین‌الملل و فرهنگ‌هایی را که نقاط مشترکی دارند، سبب می‌شود.

ایران اسلامی به دلیل برخورداری از تمدنی کهن و حضور پیروان ادیان مختلف دارای اماکن مذهبی بسیار متنوعی است و به تصدیق سازمان یونسکو، از نظر وجود آثار تاریخی و فرهنگی در میان ۱۰ کشور نخست جهان جای دارد و از منظر جاذبه‌های اکوتوریسمی و تنوع اقلیمی نیز جزء پنج کشور برتر دنیاست. بر اساس آمارهای موجود از مجموع نزدیک به ۹۰۰۰ مکان مذهبی در نقاط مختلف کشور، بیش از ۵۸۰۰ بقعه متبرکه به عنوان آرامگاه‌های امامزادگان ثبت شده، ۱۲۰۰ بقعه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بیش از ۳۰۰۰ مکان مذهبی مقدس ثبت شده شامل حسینیه‌ها، مساجد، مدارس مذهبی و حوزه علمیه، کلیسا، کنیسه، آتشگاه و نیایشگاه شناسایی شده است که برای جذب گردشگر از اهمیت بالایی برخوردارند.

ظرفیت بالقوه خوشاب در جذب گردشگر دینی

دیار سربداران از جمله شهرستان سبزوار با دارا بودن ۲۷ بقعه متبرکه امامزادگان و شهرستان خوشاب با ۶ بقعه متبرکه و همچنین سبزوار به دلیل دارا بودن اماکن تاریخی و مذهبی گسترده نظیر مدرسه علمیه فخریه با قدمت هزار ساله، مسجد جامع شهر و مسجد پامنار از مذهبی‌ترین، دیدنی‌ترین و تاریخی‌ترین شهرهای ایران اسلامی است که همیشه یکی از نقاط گردشگری دینی در کشور بوده است، اگر چه کمتر به آن توجه شده و گاها مورد بی‌مهری مسئولان قرار گرفته است.

حجت‌الاسلام مرتضی تیجانی، امام جمعه شهرستان خوشاب در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌رضوی با بیان اینکه شهرستان خوشاب به دلیل دارا بودن اماکن زیارتی و تاریخی یکی از شهرستان‌های بالقوه در جذب گردشگری کشور است، گفت: اقدامات مناسب و خوبی تاکنون برای جذب گردشگر انجام نشده و مسئولان و مردم وظیفه خطیری در این زمینه دارند.

وی با اشاره به بقاع متبرکه امامزادگان از نسل ائمه اطهار(ع) در روستاهای چاهک، بابالنگر، کاهان، طالبی و شهر نوده انقلاب افزود: با اقدامات مناسب می‌توان شهرستان خوشاب را همانند طبس به یک قطب گردشگری دینی و مذهبی تبدیل کرد.

همچنین حجت‌الاسلام جعفر مهدوی‌خواه، رئیس اداره اوقاف و امور خیریه سبزوار در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه خدمات‌رسانی به زائران و گردشگران نوروزی، گفت: برای اسکان و خدمات‌رسانی به زائران در ایام نوروز، بقاع متبرکه امامزادگان خسروجرد، زیارتگاه ابورفاعه(پیر حاجات) و آستان مقدس امام‌زادگان یحیی(ع)، شعیب(ع) واقع در روستای آزاد منجیر در نظر گرفته شده است.

وی با بیان اینکه توزیع بسته‌های فرهنگی و خدمات‌رسانی در این اماکن زیارتی از اقدامات ایام نوروز است، افزود: تشکیل خیمه معرفت، استفاده از حضور روحانیون مبلغ و خدمات‌رسانی برای اسکان زائران و مسافران نوروزی از اقدامات انجام شده در سال جاری بعد از حدود دو سال از شروع کروناست.

حجت‌الاسلام حسین‌خانی، رییس اداره اوقاف و امور خیریه داورزن نیز در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه خدمت‌رسانی برای زائران علی بن موسی الرضا(ع) و گردشگران نوروزی در مسیر مشهدالرضا(ع) از اقدامات اداره اوقاف و امور خیریه داورزن در ایام نوروز است، گفت: اجرای طرح آرامش بهاری از ۲۸ اسفند تا ۱۴ فروردین از اقدامات مربوطه است.

وی با اشاره به اینکه در ایام نوروز در سه بقعه متبرکه امام‌زاده سید علی اصغر(ع) روستای ریوند، امام‌زاده بی بی علیه خاتون روستای باشتین و امام‌زاده سید علی اکبر(ع) روستای علی آباد برنامه‌های متنوع فرهنگی و خدمات‌دهی به زائران نوروزی داریم، افزود: یکی از دیدنی‌ترین نقاط شهرستان داورزن موقوفه مربوط به خان محمد روستای ریوند است که با سبک معماری خاص قدیمی مجددا توسط نوادگان آن مرحوم بازسازی شده و دارای ۱۲ ساعت آب وقفی است.

به خوبی واضح است کشورهای اسلامی از جمله عربستان و مالزی و جدیدا کشور عراق توانسته‌اند تا حدود بسیاری در زمینه گردشگری دینی موفق عمل کنند، اما ایران، در این زمینه با توجه به توانایی بالایی که دارد در مقابل دیگر کشورهای دنیا چندان موفق عمل نکرده و در بین کشورهای مسلمان نیز ایران از ضعیف‌ترین عملکردها برخوردار بوده و جایگاه شایسته‌ای در جذب گردشگر به‌ویژه گردشگری دینی ندارد.

کارشناسان معتقدند که ایران توان جذب پنج میلیون گردشگر در سال را دارد که بخش عمده‌ای از آنان می‌توانند گردشگران دینی باشند، زیرا در ایران بقاع متبرکه، بارگاه حضرت امام رضا(ع) هشتمین اختر تابناک امامت و ولایت، امام‌زاده‌ها، کلیساها و حتی مکان‌های مذهبی و تاریخی  برای دیگر ادیان الهی وجود دارد، اما به علت عدم برنامه‌ریزی درست که مهمترین عامل ناکارآمدی گردشگری در کشور است این امر محقق نشده است./علی اکبر ملکی